KHỔNG TỬ THĂM XÓM BƯỞI
Từ Thức
Khổng Tử chu du thiên hạ, ghé xóm Bưởi, nơi người nước Lỗ chạy loạn đến cư ngụ rất đông. Mỗi lần gặp người nước Lỗ, Khổng Tử xuống xe, ngả mũ chào.
Tử Lộ hỏi : Người nước Lỗ có gì khiến thầy phải kính nể đến thế ? Nhan Hồi đáp : Người nước Lỗ bỏ nước chạy đến đây mà vẫn tìm cách hành hạ nhau, không ai sợ ai, là người DŨNG. Ai cũng cho mình là vua thiên hạ, không ai chịu ai, là người có CHÍ lớn. Cứ ba người là có ba đảng, ba nhóm ; người Lỗ nhất quyết không từ cái tập quán bộ lạc thời tiền sử của tổ tiên là người TRUNG. Người Lỗ có chí, trung, dũng, thầy không kính nể sao được ?
Khổng tử khen : Học trò ta nhiều, nhưng đi guốc trong bụng ta, chỉ có Nhan Hồi.
Nói rồi lên xe, cười tồ tồ mà đi.
LỜI BÀN CỦA KIM THÁNH THÁN :
Ta bình sinh đọc sách thánh hiền nhiều, không thấy sách nào nói chuyện này. Lại có chỗ không ổn. Khổng Phu Tử là bực đại hiền, ăn nói đạo mạo, làm gì có chuyện bảo học trò đi guốc trong bụng mình. Phu tử, có phải phu gạo đâu mà cười tồ tồ.
Ta e ông Khổng này là Khổng giả. Người ta bịa chuyện để khuyên người nước Lỗ bỏ cái thói kèn cựa lẫn nhau. Người Lỗ đi tới đâu vẫn giữ thói đập phá nhau. Ai kém mình thì khinh, ai hơn mình thì ganh ghét. Ngồi khoanh tay không làm gì, ai làm thì chê bai, dè bỉu.
Khổng Tử ( thiệt ) nói : ‘’ người nước Sở mất cung, người nước Sở lượm được cung, có đi đâu mà thiệt ?’’. Người Lỗ mất cung không tiếc, chỉ sợ người Lỗ khác lượm được. Người Lỗ thấy người ngoại quốc thành công thì xuýt xoa khâm phục, thấy người đồng hương thành công thì ấm ức, hậm hực. Người Lỗ có tài chịu đói khổ, đến độ coi bần hàn là một đức hạnh, với điều kiện là không có người Lỗ khác khá giả hơn mình.
Nước Lỗ có người vì quốc gia mà phải lao tù. Người nước khác ắt coi là anh hùng, người Lỗ nghi là đối lập cuội. Nằm tù một phần tư, phần ba đời người để làm ‘’ khổ nhục kế ‘’, thiên hạ ai nghe cũng cho là quái gở, nguời Lỗ thấy rất thuận tai.
Ta đi mòn gót giầy, chưa thấy có dân tộc nào dị kỳ như vậy . Đúng là Nam hải dị nhân. Dân trí như vậy mà đất nước khá được, chuyện đó cổ kim chưa hề có.
Cái anh nào bịa chuyện, chắc có ý răn đời, nhưng người Lỗ thuộc loài cà cuống, chết đến đít còn cay. Khổng Tử nói gặp người đáng nói mà không nói là để phí một cơ hội, gặp người không đáng nói mà nói là phí lời. Người Lỗ còn thở còn phá nhau, nói cũng như nước đổ đầu vịt, ích gì ?
LỜI BÀN CỦA KẺ HẬU SINH :
Đọc sách cổ, không gì thú hơn lời bàn Kim Thánh Thán. Văn họ bén như dao, viết như đâm vào gan ruột thiên hạ. Đọc Thánh Thán, ta hiểu người xưa, việc xưa hơn cả sử ký Tư Mã Thiên.
Có điều Kim đại nhân là người uyên bác, lẽ nào không biết người nước Lỗ là con rồng cháu tiên, làm gì có chuyện là thối thân của loài cà cuống.
Thì ra cái anh Thánh Thán này cũng là Kim giả. Hàng hoá giả, người giả, bằng cấp giả, cả đến chữ nghĩa thánh hiền cũng giả. Đúng là thời đại loạn. Nhưng đó là chuyện nước Lỗ, ta đọc chơi rồi bỏ, liên hệ gì mà bận tâm. ( 1 )
Từ Thức
( 1 ) Nguyệt san Thế Kỷ 21 , USA. Số 121. Tháng Năm 1999.
M