Kyoto. Huế của Nhật. Đó chỉ là một cách ví von, bởi vì so với 1600 chùa, 400 đền thần giáo shinto, và hằng hà sa số những lâu đài, công viên của Kyoto, Huế chỉ là một xóm nhỏ. Cái gì của ta cũng nhỏ bé, trừ cái tự cao, tự đại. Cùng với Nara ở bên cạnh, Kyoto là kinh đô văn hoá của Nhật. Người ta nói ở Kyoto, thành phố của 37 đại học uy tín, cứ liệng đại một viên đá, thế nào cũng trúng đầu một giáo sư đại học. Cố nhiên là số giáo sư, tiến sĩ còn thua VN; cái khác nhau là ở Nhật, với 27 Nobel đủ loại, với số lượng và phẩm chất nghiên cứu đứng hàng đầu thế giới, đó là những giáo sư thiệt, có bằng cấp và khả năng thiệt.
Nếu Tokyo là hiện đại, Osaka là tương lai, Kyoto và Nara là quá khứ, là tâm hồn của người Nhật. Một quá khứ huy hoàng, khiến người sống cảm phục người đã đi qua, để tin tưởng hơn vào tương lai. Miyazaki nói những người quên gốc rễ sẽ bị đào thải Người Nhật không quên quá khứ, trân trọng với lịch sử, quý trọng di sản của tổ tiên, nâng niu từng viên đá cũ, bảo trì từng viên ngói trên những ngôi chùa cổ.
Họ không san bằng mồ mả tổ tiên để dựng cao ốc, nhất là mồ mả của những tổ tiên không cùng chính kiến. Không phá bỏ những đền đài cổ kính, xây dinh cơ lớn hơn, để khoe cái ‘’hoành tráng’’ của một anh nhà quê mới giầu. Không sơn xanh đỏ, tưởng xanh đỏ loè loẹt là đẹp. Cái ngu dốt nhiều khi tai hại hơn cả sự độc ác. Khi hai cái đó bắt tay với nhau để quản trị đất nước…
Đứng nhìn ba, bốn người Nhật đội nón, ngồi tỉa từng cánh hoa, nhặt từng nhánh cỏ dại, một chiếc lá úa, trước một ngôi chùa cổ ở Kanazawa, tưởng như nghe tiếng búa đập chát chúa vào những ngôi mộ cổ, ở một xứ vẫn khoe là có 4 ngàn năm văn hiến.Di sản không có bao nhiêu, nhưng tìm cách phá sạch, tẩy xoá hết, san bằng hết Kyoto là một thành phố cổ, nhưng không phải là một thành phố chết. Chỉ cần nhìn đường xá sầm uất ban ngày, tưng bừng ban đêm ở trung tâm Kyoto. Chỉ cần lướt qua những sinh hoạt văn hoá, nghệ thuật đếm không xuể,coi không hêt dưới đủ mọi hình thức. Và những lễ hội liên miên... Đã tới Kyoto và Nara nhiều lần, nhưng mỗi lần vẫn lúng túng, không biết phải coi cái gì, bỏ cái gì. Nghĩ thấy tội nghiệp những du khách đi tours, viếng thăm chớp nhoáng một thành phố nơi mỗi viên gạch có một câu chuyện để kể lại. Nhất là tội nghiệp cho Kyoto.
Hình đầu lấy trộm trên mạng, vì tháng Bẩy không phải mùa hoa. Hình cuối chụp ở Kanazawa Đọc thêm trên tuthuc-paris-blog.com: -Chuyện Nhật 1,2,3,4,5 -Chùa xứ Nhật, chùa xứ ta
